Jan Haftek (1928-2015)

W tym roku mija 5 lat od pożegnania naszego Mistrza i Przyjaciela Profesora Jana Haftka. Profesor wywarł niekwestionowany twórczy wpływ na kształtowanie nowoczesnej chirurgii kręgosłupa, rdzenia kręgowego i nerwów obwodowych w Polsce. My, uczniowie Profesora uczestniczący w tym dziele tworzenia, pragniemy  przypomnieć dokonania naszego Nauczyciela.

Jednym z największych osiągnięć Profesora było wdrożenie w Polsce tzw. przedniego dostępu w chirurgii kręgosłupa szyjnego. Ta przełomowa technika  zmieniała i wytyczała w neurochirurgii i ortopedii zasady postępowania stwarzając nowe możliwości operacyjnego leczenia różnych patologii kręgosłupa.

Wielką zasługą Profesora były propagowane nowe, zasady kompleksowego postępowania w chirurgii kręgosłupa, polegające na jednoczasowym łączeniu aspektu neurochirurgicznego – rozległej dekompresji struktur nerwowych i naczyniowych rdzenia, z aspektem ortopedycznym, adekwatnej stabilizacji. Taktyka ta pozwalała również, co bardzo istotne, na wdrożenie wczesnej rehabilitacji operowanych chorych.  Idee takiego postępowania Profesor Jan Haftek rozwinął w latach 1970 – 1982 pełniąc funkcję kierownika Kliniki Neurochirurgii Wojskowej Akademii Medycznej w Łodzi. W  tym okresie skonsolidował się zespół Jego  uczniów  propagujących i wdrażających wraz z Profesorem do praktyki klinicznej  pragmatykę  nowoczesnej szkoły  chirurgii kręgosłupa.

Wypracowane wówczas pryncypia były odkrywcze i nowatorskie i do dzisiaj uznane są za złoty standard w chirurgicznym leczeniu chorób i urazów kręgosłupa.

Ogromną i niekwestionowaną zasługą Profesora Jana Haftka była integracja środowisk neurochirurgicznych i ortopedycznych oraz rehabilitantów i fizjoterapeutów. Idea wynikała z koncepcji szeroko rozumianego kompleksowego podejścia do leczenia różnych patologii kręgosłupa, rdzenia kręgowego i nerwów obwodowych. Sympozja naukowo szkoleniowe zapoczątkowane w latach 80-tych organizowane w ramach kierowanej przez profesora Jana Haftka Sekcji Neurotraumatologii Układu Nerwowego Polskiej Akademii Nauk, gromadziły licznych przedstawicieli wszystkich wymienionych specjalności. Istotną kontynuacją tej działalności było powołanie z inicjatywy Prof. Jana Haftka Sekcji Neuroortopedii Polskiego Towarzystwa Neurochirurgii.  W roku 1993 ukonstytuował się Zarząd Sekcji (profesorowie Jan Haftek, Andrzej Radek, Włodzimierz Jarmundowicz i Heliodor Kasprzak).  W statucie określono najważniejsze cele, którymi były interdyscyplinarne spotkania  dotyczące leczenia chorób i urazów kręgosłupa, rdzenia kręgowego oraz nerwów obwodowych. Organizowane przez Sekcję coroczne sympozja (łącznie 16) gromadziły  wybitnych przedstawicieli nauki z Polski oraz znamienitych gości zagranicznych. Podkreślić  należy owocną współpracę z Polską grupą DERO kreowaną przez dr inż. Lechosława Ciupika. Fakt ten niewątpliwie  wpłynął na rozwój polskiej  i światowej  implantologii. Podobnie udział  w  działalności  Sekcji  Profesora  Romualda Będzińskiego z Zakładu Inżynierii Biomechanicznej i Inżynierii Eksperymentalnej  Politechniki Wrocławskiej wpłynął na zainteresowanie i rozwój badań nad biomechaniką kręgosłupa.

Ta interdyscyplinarna koncepcja kreowana przez profesora Jana Haftka i Jego uczniów była na owe czasy ewenementem wyprzedzającym o wiele lat  panujące trendy. Świadczy o tym fakt, że I Światowy interdyscyplinarny Zjazd Kręgosłupowy „WORLD SPINE” odbył się w  Berlinie dopiero w 2000 roku.

Organizowane przez nas Sympozja były również kanwą do praktycznej prezentacji pojawiających się najnowszych technik operacyjnych jak przeznasadowa stabilizacja wewnętrzna (I – sze warsztaty w Polsce, Łódź  Arturówek 1994r.). Prezentowano również  najnowsze dokonania naukowe. Sympozjum zorganizowane w Łodzi w 2012r. dotyczyło regeneracji w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym. Podczas sympozjum grupa naukowców z Londynu pod kierunkiem  Profesora Geofreya Reismana  ściśle  współpracująca z grupą naukowców  z Wrocławia, kierowaną przez Profesora Włodzimierza Jarmundowicza, przedstawiła  pierwsze obiecujące  wyniki prowadzonych wspólnych  badań  nad regeneracją uszkodzonego  rdzenia kręgowego (dr hab. med. Paweł Tabakow). Obserwowany intensywny postęp  w diagnostyce, a zwłaszcza w technikach leczenia chorób kręgosłupa stał się impulsem dla utworzenia pod auspicjami Profesora Jana Haftka wspólnego, interdyscyplinarnego Polskiego Towarzystwa Chirurgii Kręgosłupa. Pierwsze zebranie proklamujące powstanie Towarzystwa  inspirowane przez Profesora Andrzeja Radka i Profesora Daniela Zarzyckiego zorganizowane zostało  w Łodzi 13 czerwca  2007roku z udziałem przedstawicieli Towarzystw  Neurochirurgii i Ortopedii oraz Rehabilitantów.

Idee Profesora Jana Haftka w dziedzinie działalności naukowej, klinicznej i organizacyjnej  są nadal kontynuowane  i rozwijane przez Jego następców i ich uczniów  wywierając istotny wpływ na dalszy rozwój chirurgii kręgosłupa, rdzenia i nerwów obwodowych w Polsce.